هزینه؛ مخارجی است که برای کسب درآمد، پرداخت یا واقع شده است. به عبارت دیگر بهای تمام شده کالا و خدماتی که به جهت فروش یا درآمد متحمل می شویم، هزینه نام دارد.
هزینه باید به محض وقوع ثبت شود چه این هزینه تسویه شده باشد یا نه. غیر حسابداران معمولاً پرداختهای انجام شده را بعنوان هزینه قلمداد می کنند در صورتیکه از نظر حسابداری این دو مقوله کاملاً جدا از هم هستند مثلاً زمانیکه ما یک هزینه حمل را پرداخت میکنیم ابتدا باید مبلغ هزینه را ثبت کنیم سپس مبلغ پرداخت شده بابت هزینه را.
هزینه حمل xxx
صندوق xxx
گزارش های هزینه، سود و زیان و بهای تمام شده از حساب هزینه استخراج می شوند و ربطی به پرداخت ها ندارند. مثلاً فرض کنید در یکی از پروژه ها یکی از پیمانکاران 200 متر کاشی کاری انجام دهد و جمع کارکرد این پیمانکار 2میلیون تومان باشد. همچنین تاکنون مبلغ 1میلیون تومان به پیمانکار پرداخت شده باشد. با ثبت این کارکرد هزینه های ما به اندازه 2میلیون تومان افزایش می یابد لذا بهای تمام شده نیز به مبلغ 2میلیون تومان افزایش می یابد. 1میلیون تومان پرداختی صرفاً از حساب نقد و بانک ما کم می شود و ارتباطی با سود و زیان و هزینه و بهای تمام شده ندارد.
دسته بندی هزینه ها
هزینه ها را می توان از زوایای مختلفی دسته بندی نمود. در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.
الف) هزینه آشکار و پنهان
هزینه آشکار همان هزینه های معمول هستند که قابل اندازه گیری بوده و در سندهای حسابداری ثبت می شوند.
هزینه پنهان هزینه هایی هستند که قابل اندازه گیری و ثبت نیستند. در حقیقت این نوع هزینه ها، هزینه های غیر اقتصادی هستند مثلاً هزینه ساخت یا تعریض یک جاده که از وسط جنگل می گذرد، دو بخش است: هزینه های مادی که از بودجه عمرانی خرج می شود. و هزینه های زیست محیطی که موجب تشدید آلودگی هوا و تخریب زیستگاه های گیاهی و جانوری و ... می شود. این مورد دوم به طور دقیق قابل اندازه گیری نیست و ممکن است نسل های آتی نیز از آن متضرر شوند.
ب) هزینه ثابت و متغیر
هزینه ثابت هزینه ای است که بدون توجه به میزان تولید آن را متحمل می شویم مثلاً هزینه اجاره دفتر کار شرکت مبلغ ثابتی است که در طول یک سال باید پرداخت کنیم چه پروژه در حال اجرا باشد یا تعطیل باشد.
هزینه متغیر به میزان تولید یا احجام پروژه یا فعال بودن پروژه ارتباط دارد مثلاً هزینه سیمان یک هزینه متغیر است که به فعال بودن و اندازه پروژه بستگی دارد.
ج) هزینه جاری و سرمایه ای
هزینه جاری یا مخارج جاری هزینه ای است که به منظور کسب درآمد در دوره جاری انجام می شود. هزینه جاری همان مفهوم رایج در مورد هزینه است. مثلاً هزینه بنزین یا گازوئیل ماشین ها و دستگاه ها، هزینه سیمان پروژه، هزینه کارکرد پیمانکاران جزء و ... این نوع هزینه های در حسابهای هزینه مرتبط ثبت می شوند.
هزینه سرمایه ای یا مخارج سرمایه ای، هزینه ای است که به منظور خرید یک دارایی انجام می شود و فایده آن در بیش از یک دوره مالی به دست می آید. مثل خرید ماشین آلات و تجهیزات که سالها قابل استفاده و بهره برداری هستند. یا مثلاً هزینه ی تعمیرات اساسی یک ماشین که موجب افزایش ارزش آن ماشین شود. این نوع مخارج در حساب دارایی مرتبط ثبت می شوند.
د) هزینه عملیاتی و غیرعملیاتی
هزینه های عملیاتی هزینه هایی هستند که به طور مستقیم با تولید کالا یا خدمات مرتبط هستند مثلاً (در پروژه های ساختمانی) هزینه سیمان، هزینه حقوق و دستمزد پیمانکار، هزینه کارکرد ساعتی لودر و ...
هزینه های غیرعملیاتی هزینه هایی هستند که به طور مستقیم با تولید کالا یا خدمات مرتبط نیستند مانند هزینه کاهش ارزش دارایی های شرکت یا هزینه های ستادی مانند هزینه اجاره دفتر شرکت.
ارتباط مخارج سرمایه ای با هزینه و بهای تمام شده
مخارج سرمایه ای در حساب دارایی ثبت می شوند. دارایی ها نیز به مرور زمان مستهلک می شوند. هزینه استهلاک هر دارایی در حسابهای هزینه ثبت می شود لذا هزینه استهلاک دارایی ها بر روی بهای تمام شده تاثیر می گذارد.
برای محاسبه بهای تمام شده پروژه ها باید میزان استفاده یا کارکرد یک دارایی در یک پروژه محاسبه شده و معادل ریالی آن به عنوان هزینه پروژه ثبت شود. مثلاً اگر امروز دستگاه بالابری خریداری شود این دستگاه ممکن است 5 سال در پروژه های مختلف کار کند. حسابدار باید یک نرخ استهلاک برای این دستگاه در نظر بگیرید و هزینه استهلاک روزانه ی دستگاه را محاسبه کند سپس با توجه به تعداد روزهای بکارگیری این دستگاه در پروژه ی مورد نظر، هزینه استهلاک این دستگاه در پروژه را محاسبه و ثبت نماید.
بیشتر بخوانید:
انواع مخارج و هزینه در پروژه های ساختمانی و سند حسابداری آنها
تفاوت مخارج و هزینه در پروژه های پیمانکاری و ساختمانی