یکی از روش های اجرای پروژه ها، پیمانکاری است و یکی از روش های پیمانکاری بویژه در زمینه پروژه های ساختمانی، مدیریت پیمان است. در این مقاله به تعریف مدیریت پیمان و بعضی از ویژگی های آن می پردازیم.
مدیریت پیمان چیست؟
مدیریت پیمان یا پیمان مدیریت یک روش پیمانکاری است که در این روش، پیمانکار متعهد به مدیریت و اجرای صفر تا صدِ پروژه (اجرای کامل پروژه) شده و در ازای آن درصدی از کل هزینه های پروژه را بعنوان کارمزد پیمانکاری یا درصد مدیریت پیمان دریافت می کند. درصد یا کارمزد مدیریت پیمان، دستمزد یا درآمد پیمانکار است. به کسی که کار مدیریت پیمان را انجام می دهد مدیر پیمان گفته می شود.
درصد مدیریت پیمان
درصد مدیریت پیمان معمولاً در بازه ای بین 7 تا 25 درصد در نوسان است. بطوریکه برای اجرای آپارتمان معمولی در بافت شهری حدود 10 درصد هزینه های پروژه، برای ویلاها حدود 15 تا 20 درصد و بعضاً 25 درصد هزینه ها و برای پروزه های بزرگ 8 درصد (و شاید کمتر) از مبلغ کل هزینه هاست. مثلاً اگر کل هزینه های پروژه شامل مصالح و دستمزد و ... 1.000.000.000 تومان باشد و درصد مدیریت پیمان 10 درصد باشد، دستمزد مدیر پیمان در این پروژه 100.000.000 تومان است. بنابراین کل هزینه های پروژه برای کارفرما 1.100.000.000 تومان خواهد شد.
عوامل موثر بر درصد مدیریت پیمان
درصد کارمزد به توجه به شرایط پروژه از قبیل نوع، مقیاس، محل، درجه صعوبت و ... تعیین می شود. تعیین درصد پیمانکاری امری توافقی و عرفی است و قانون و دستورالعمل مصوب و رسمی ندارد. ممکن است بر اساس تجربه و تعهد پیمانکار، درصد بیشتر یا کمتری نیز تعیین شود. همچنین این درصد برای پروژه های لوکس در مناطق خاص شهری متفاوت است. در پروژه های بزرگ نیز درصد متفاوت است. دلیل این تفاوت در این است که در پروژه های بزرگ یا لوکس در یک بازه زمانی ثابت هزینه های بیشتری انجام شده و قاعدتاً درصد کارمزد پیمانکاری و درآمد بیشتری نصیب مدیر پیمان می شود ولی در یک پروژه کوچک در همان بازه زمانی، هزینه های کمتری برای تکمیل پروژه انجام شده و درآمد کمتری برای مدیر پیمان به همراه دارد که به صرفه نیست و باید درصد مدیریت پیمان آن بیشتر باشد. بنابراین معمولاً یک رابطه عکس بین اندازه پروژه و درصد کارمزد پیمان مدیریت برقرار است.
بنابراین عوامل موثر بر درصد مدیریت پیمان عبارتند از:
- نوع پروژه (آپارتمان معمولی، آپارتمان لوکس، ویلا و ...)
- مقیاس و متراژ پروژه.
- محل پروژه و دوری و نزدیکی به بافت شهری. این مورد به جهت تامین مصالح و سهولت در رفت و آمد مدیر و عوامل اجرایی پروژه اهمیت دارد.
- تجربه و تخصص مدیر پیمان. طبیعتاً پیمانکار با تجربه دستمزد بیشتری طلب خواهد کرد!
- صعوبت و سختی اجرا. مثلاً شرایط سخت آب و هوایی و یا نقشه و معماری خاص پروژه.
درصد مدیریت پیمان در سال 1401 و سال 1402
با توجه به توضیحات بالا، درصد مدیریت پیمان ارتباطی با سال و تاریخ شروع یا اجرای پروژه ندارد و بر اساس معیارهای گفته شده تعیین می شود.
نحوه پرداخت دستمزد مدیر پیمان
نحوه پرداخت دستمزد مدیریت پیمان بر اساس پیشرفت پروژه و هزینه های انجام شده است که معمولاً مدیر پیمان در بازه های زمانی مشخص شده (مثلا بصورت ماهیانه)، صورت وضعیت هزینه های انجام شده در پروژه را به کارفرما ارائه کرده و دستمزد خود را دریافت می کند.
هزینه های موجود در صورت وضعیت مدیر پیمان
صورت وضعیت شامل تمام هزینه های پروژه اعم از خرید مواد و مصالح و دستمزدهای پرداختی به همه عوامل اجرایی پروژه می شود. در حقیقت در اینجا تمام مخارج انجام شده در بازه زمانی مورد نظر ملاک است که کمی با مفهوم حسابداری هزینه متفاوت است و موارد بیشتری را شامل می شود. این مخارج شامل همه هزینه ها، پیش پرداخت ها و علی الحساب های پرداختی بابت خرید یا دستمزد پیمانکاران جزء می شود. حتی ابزارآلات خریداری شده برای پروژه که جزء اموال و دارایی ثابت است نیز در لیست مخارج انجام شده لحاظ می شود. همانطور که گفته شد دستمزد مدیر پیمان، درصدی از کل این اقلام است.
مزایای مدیریت پیمان
از جمله مزایای این روش، عدم دخالت کارفرما و افراد غیر متخصص در روند اجرایی، تسریع در اجرای پروژه و کیفیت مناسب اجرا می باشد. لازمه این امر انتخاب مدیر پیمان با تجربه و متعهد و عقد قرارداد دقیق مدیریت پیمان است.
مدیریت پیمان و تورم
یکی از مزایای مدیریت پیمان، عدم تاثیرگذاری تورم بر دستمزد مدیر پیمان است. در این روش بر خلاف کارهای فهرست بهایی یا پروژه های با قیمت مقطوع و مانند اینها، نیازی به تعدیل قیمت ها نیست. دلیل این امر آنست که پیمانکار همواره درصد مشخصی از هزینه های پروژه را دریافت می کند و در شرایط تورمی که هزینه های پروژه افزایش می یابند درآمد مدیر پیمان نیز به تناسب افزایش می یابد. این حالت را با حالتی مقایسه کنید که پیمانکار پروژه ای را در ابتدای سال با قیمت مقطوع آ ریال قرارداد ببندد. در شرایط تورمی، ممکن است در طول پروژه چندین مرحله قیمت مصالح و اجناس و دستمزدها افزایش یابد ولی قیمت قرارداد پروژه ثابت است که این به زیان پیمانکار است.
چالش های مدیریت پیمان
یکی از چالش های مهم در همه پروژه های پیمانکاری و به تبع آن در مدیریت پیمان، عدم تامین مالی به موقع و مناسب توسط کارفرماست که می تواند منجر به تعطیلی پروژه و اتلاف وقت مدیر پیمان گردد.
یکی دیگر از چالش های پیمان مدیریت، مبلغ هزینه ها و احیاناً زیاده روی در خرجکردها توسط مدیر پیمان است. از آنجا که هر چه هزینه های ساخت بالاتر برود مبلغ درآمد پیمانکار (مدیر پیمان) نیز بیشتر می شود ممکن است مدیر پیمان مایل باشد مواد و مصالح گرانتری را خریداری کند یا تلاش کافی جهت خرید مصالح از فروشندگان منصف تر نکند. از طرفی قاعدتاً کارفرما مایل است پروژه را با هزینه کمتری به پایان برساند. این امر ممکن است زمینه ساز تعارضات و اختلافاتی بین مدیر پیمان و کارفرما شود. البته راه حل هایی اعم از نظارت دقیق توسط کارفرما، تشویق و تنبیه مدیر پیمان، ثبت دقیق نوع و کیفیت مصالح و کیفیت اجرا در قرارداد و تعیین شرایط و نحوه پرداخت های کارفرما در قرارداد می تواند اختلافات را کاهش دهد.
نرم افزار حسابداری ممیز، تمامی امکانات مورد نیاز برای حسابداری پروزه های مختلف اعم از ساختمانی یا غیر ساختمانی را به ساده ترین شکل ممکن فراهم کرده است. شما می توانید در پروژه های مدیریت پیمان به راحتی صورت وضعیت دوره ای خود را صادر کنید و محاسبه خودکار مبلغ کارمزد پیمانکاری بر اساس درصد تعیین شده و ثبت در حساب کارفرما را بر عهده نرم افزار حسابداری ممیز بگذارید.